واقعه رد شمس چیست؟ (به مناسبت پانزدهم شوّال المکرّم)

واقعه رد شمس برای امیرالمؤمنین علیه السّلام دوبار اتفاق افتاده است: یکی در زمان پیامبر در نزدیکی مسجد قبا، و دیگری پس از رحلت آن حضرت در سرزمین بابل در نزدیکی حله.

بار اول:

پيامبر اکرم در منزل خود بود و علي هم حضور داشت. همان دم جبرئيل آمده، وحي الهي آورده؛ رسول خدا سر مبارک خود را روي پاي علي گذارد و سر برنداشت تا هنگامي که آفتاب غروب نمود.

علي عليه السّلام که نماز عصر را بجا نياورده بود ناچار شد نمازش را در حالت نشسته و رکوع و سجود را با اشاره به جاي آورد. پيامبر اکرم پس از آن که به خود آمد به علي فرمود نماز عصرت قضا شد. عرض کرد: « نمي توانستم نماز را به حالت عادي بخوانم به خاطر حالت وحي که بر شما عارض شده بود و بر من تکيه داده بوديد. »

در اين هنگام خود پيامبر و يا علي به فرمان پيامبر از خداي متعال مي خواهد که خورشيد را براي علي که براي احترام به پيامبر نمازش را به حالت عادي نخوانده برگرداند و چنين مي شود.

بار دوم:

واقعه رد شمس که برای دومین بار در زندگی امام علی تکرار شد پس از رحلت رسول خدا اتفاق افتاده بود.

امام علی و ياران او قصد عبور از رودخانه فرات در منطقه بابل را داشتند و هنگامي که سپاهيان مشغول عبوردادن مَرکَب ها و توشه ها از رودخانه بودند از نماز عصر غافل شدند، امّا امام و برخي از ياران، نماز را به جاي آوردند. در اين هنگام خورشيد غروب نمود در حالي که عدّه زيادي نماز عصر را نخوانده بودند.  آنان در اين باره با امام به گفتگو پرداختند. وقتي امام، ياران خويش را اين گونه نگران ديد از خداي متعال درخواست نمود تا خورشيد را برگرداند تا سپاهيان نماز عصر را به جاي آورند و چنين شد ...

خلاصه ای از کتاب ارشاد شیخ مفید

آیا مسکین با فقیر متفاوت است؟

«فقیر» به معنى كسى است كه در زندگى خود كمبود مالى دارد، هر چند مشغول كسب و كارى باشد و هرگز از كسى درخواست نكند، اما «مسكین» كسى است كه نیازش شدیدتر است و دستش از كار كوتاه است و به همین جهت از این و آن درخواست مى‏ كند.

شاهد این موضوع، نخست ریشه لغت مسكین است كه از ماده «سكون» گرفته شده، گویا چنین كسى بر اثر شدت فقر، ساكن و زمین گیر شده است. دیگر اینكه ملاحظه موارد استعمال این دو كلمه در قرآن معنى فوق را تایید مى ‏كند، از جمله:

« أَوْ مِسْكِیناً ذا مَتْرَبَةٍ » ؛ [بلد / 16]

یا مسكین خاك‏ نشینى را اطعام كند.

« وَ إِذا حَضَرَ الْقِسْمَةَ أُولُوا الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساكِینُ فَارْزُقُوهُمْ » ؛ [نساء / 8]

هر گاه خویشاوندان و یتیمان و مسكینان، در موقع تقسیم ارث، حضور یابند، چیزى از آن به آنها ببخشید.

« أَنْ لا یَدْخُلَنَّهَا الْیَوْمَ عَلَیْكُمْ مِسْكِینٌ » ؛ [قلم / 24]

امروز هیچ مسكینى نباید در محوطه زراعت شما حضور یابد.

همچنین تعبیر به «اطعام مسكین» یا «طعام مسكین» در آیات متعددى از قرآن نشان مى ‏دهد كه مساكین افراد گرسنه‏ اى هستند كه حتى نیاز به یك وعده غذا دارند و اهل درخواست نیز هستند. در حالى كه از پار ه‏اى از موارد استعمال كلمه «فقیر» در قرآن به خوبى استفاده مى ‏شود كه افراد آبرومندى كه هرگز روى سؤال و درخواست ندارند اما گرفتار كمبود مالى هستند، در مفهوم این كلمه واردند، مانند:

« لِلْفُقَراءِ الَّذِینَ أُحْصِرُوا فِی سَبِیلِ اللَّهِ لا یَسْتَطِیعُونَ ضَرْباً فِی الأَرْضِ یَحْسَبُهُمُ الْجاهِلُ أَغْنِیاءَ مِنَ التَّعَفُّفِ » ؛ [بقره / 273]

انفاق براى فقیرانى است كه در راه خدا گرفتار شده ‏اند و آن چنان ظاهر خویش را حفظ مـى ‏كنند كه جاهل از شدت عفت نفس آنان چنین مى ‏پندارد كـه غنى و بـى ‏نیازند.

در روایتی از امام صادق نقل شده که فرمودند: «فقیر كسى است كه سؤال نمى ‏كند و مسكین حالش از او سخت تر است.»

البته باید توجه کرد که این فرق در زمانی است که این دو واژه با یکدیگر بیان شوند و ظرافت های آن دو (فقیر و مسکین) ملحوظ باشد. و الا اگر تنها یکی از این دو واژه ذکر شود، می تواند به هر دو مفهومی که اشاره شد، دلالت داشته باشد.

تفسیر نمونه، ج 8، ص 4

امید بخش ترین آیه قرآن

« وَ أَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِّنَ اللَّیْلِ،

إِنََّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ، ذَلِکَ ذِکْرَى لِلذَّاکِرِینَ »

و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستین ساعات شب نماز را برپا دار،

زیرا خوبی‌ها، بدی‌ها را از میان مى برد، این براى پند گیرندگان پندى است.

سوره مبارکه هود / آیه 114

حضرت علی علیه السّلام بر جمعی وارد شده و از آنها سؤال فرمود: « آیا می‌دانید امید بخش ترین آیه قرآن کدام است؟ »

هر کس به فراخورِ حال خویش آیه‌ای را عنوان کرد:

بعضی گفتند: آیه « إِنََّ اللّهَ لاَ یَغْفِرُ أَن یُشْرَکَ بِهِ وَ یَغْفِرُ مَا دُونَ ذَلِکَ » ؛

یعنی خداوند جز شرک گناهان دیگر را می‌بخشد.

بعضی دیگر بر آن بودند که این آیه است: « وَمَن یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللّهَ یَجِدِ اللّهَ غَفُورًا رَحِیمًا » ؛

یعنی هر کس خلافکار و ظالم باشد ولی استغفارکند، خداوند را بخشنده و مهربان خواهد یافت.

عده‌ای اظهار داشتند آیه « یَا عِبَادِیَ الََّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَى أَنفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِن رَحْمَةِ اللَّهِ، إِنَّ اللَّهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا » ؛

یعنی ای بندگان من که در حق خود اسراف کرده‌اید! از رحمت خدا مأیوس نشوید، زیرا او همه گناهان را می بخشد.

تعدادی هم نظر به این آیه داشتند « وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُواْ فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُواْ أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُواْ اللّهَ فَاسْتَغْفَرُواْ لِذُنُوبِهِمْ وَ مَن یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللّهُ » ؛

یعنی کسانی که اگر کار زشتی انجام دادند و به خودشان ظلم کردند یاد خدا می کنند و برای گناهان خویش استغفار می‌کنند و کیست جز خداوند که گناهان را ببخشد.

بعد از اینکه حضرت نظرات آنان را شنید، فرمودند: « از حبیبم رسول خدا شنیدم که امید بخش‌ترین آیه در قرآن این آیه است: « أَقِمِ الصَّلاَةَ طَرَفَیِ النَّهَارِ وَزُلَفًا مِنَ اللَّیْلِ، إِنَّ الْحَسَنَاتِ یُذْهِبْنَ السَّیِّئَاتِ»، سپس پیامبر ادامه داد: یا علی! سوگند به خداوندی که مرا بشیر و نذیر مردم مبعوث کرد، وقتی که انسان برای نماز وضو بگیرد، گناهانش ریخته می‌شود و زمانی که رو به قبله کند، پاک می‌شود.

یا علی مثال اقامه کننده نمازهای روزانه مَثَل کسی است که هر روز پنج مرتبه در نهر آبی که جلوی منزل اوست خود را شستشو دهد.

پایگاه خبری رجانیوز